Kinh tế tập thể, kinh tế hợp tác luôn là vấn đề được Đảng và Nhà nước ta hết sức quan tâm trong quá trình xây dựng và phát triển đất nước. Kinh tế tập thể, kinh tế hợp tác mà nòng cốt là các hợp tác xã, tổ hợp tác nông nghiệp gắn liền với ngành sản xuất vật chất chủ yếu nuôi sống đất nước và đóng góp kim ngạch xuất khẩu quan trọng. Kinh tế hợp tác xã luôn đóng vai trò hết sức quan trọng trong chuyển dịch cơ cấu kinh tế, phát triển sản xuất, tạo việc làm, tăng thu nhập cho người dân, xây dựng nông thôn mới, đảm bảo an sinh xã hội, giữ vững ổn định chính trị, trật tự an toàn xã hội.
Trong giai đoạn 2019 đến 2025, trên địa bàn huyện Khánh Sơn có tổng số 12 HTX (xã Thành Sơn 03 HTX, xã Sơn Lâm 01 HTX, xã Sơn Bình 01 HTX, xã Sơn Hiệp 02 HTX, xã Sơn trung 01 HTX, xã Ba Cụm Bắc 03 HTX, xã Ba Cụm Nam 01 HTX, hợp tác xã Dược liệu SaChi Khánh Sơn); với tổng số 111 thành viên. Mặc dù, có nhiều kết quả đáng ghi nhận, nhưng sự phát triển của HTX trên địa bàn huyện Khánh Sơn vẫn đang gặp rất nhiều khó khăn, tồn tại dẫn đến hoạt động không hiệu quả.
Thực hiện Công văn số 4180/UBND ngày 14/4/2025 của UBND tỉnh Khánh Hòa về việc rà soát, xử lý các hợp tác xã ngừng hoạt động, chờ giải thể; UBND huyện Khánh Sơn chỉ đạo UBND các xã, thị trấn tiến hành rà soát và đề xuất phương án xử lý. Từ ngày 17 đến ngày 22/4/2025, UBND các xã trên địa bàn huyện đã tiến hành rà soát, kết quả rà soát: đến thời điểm hiện tại có 01 hợp tác xã giải thể tự nguyện (Dược liệu SaChi Khánh Sơn), 04 Hợp tác xã hợp tác xã đã ngừng hoạt động cụ thể: Hợp tác xã Thương mại Dịch vụ và sản xuất Hd Nature (xã Ba Cụm Bắc); Hợp tác xã Nông nghiệp Khánh Sơn (xã Ba Cụm Bắc); Hợp tác xã Nông nghiệp xanh Thành Sơn (xã Thành Sơn); Hợp tác xã Nông nghiệp Sơn Hiệp (xã Sơn Hiệp).
Đối với các Hợp tác đang hoạt động về cơ bản các HTX chấp hành tốt các quy định của pháp luật trong sản xuất, kinh doanh, đảm bảo vệ sinh an toàn lao động cũng như thực hiện chế độ chính sách đối với thành viên, người lao động, thu nhập bình quân của lao động làm việc thường xuyên trong HTX đạt 8 triệu đồng/tháng. Tuy nhiên, hiện nay, các HTX còn hoạt động trên địa bàn huyện, phần lớn hoạt động chưa thật sự hiệu quả, vì quy mô nhỏ, khả năng huy động nguồn lực từ thị trường để đầu tư sản xuất, kinh doanh còn hạn chế; Nhiều HTX vẫn ở trong tình trạng khó khăn, năng lực nội tại còn yếu, cơ sở vật chất nghèo nàn, trình độ công nghệ lạc hậu; lúng túng trong việc xác định phương hướng hoạt động trong bối cảnh cạnh tranh thị trường ngày càng gay gắt. Bên cạnh đó, hoạt động của HTX còn thiếu gắn bó với nhau, chưa có sự liên kết hệ thống cả về kinh tế, xã hội và tổ chức. Nhiều HTX còn lúng túng trong định hướng hoạt động và đầu tư phát triển sản xuất, kinh doanh, chưa có sản phẩm chủ lực để đáp ứng nhu cầu sản xuất hàng hóa; thiếu sự liên kết chặt chẽ giữa hợp tác xã với thành viên. Đối với các hợp tác xã đã ngừng hoạt động, nguyên nhân chủ yếu là do người đại diện theo pháp luật của HTX đã rời khỏi địa phương; do quy mô hoạt động hạn chế, chủ yếu là các dịch vụ đầu vào, nên doanh thu tạo ra chưa cao, lợi nhuận thấp...
Sau khi có kết quả rà soát, UBND huyện sẽ chỉ đạo cơ quan chuyên môn liên quan tiến hành các thủ tục để thực hiện giải thể đối với các Hợp tác xã ngừng hoạt động theo đúng Luật Hợp tác xã năm 2023 và các văn bản hướng dẫn đã được ban hành đầy đủ, bao gồm nhiều quy định mới liên quan đến việc giải thể hợp tác xã, tập trung tại các Điều sau: i) Điều 97 đến Điều 104 của Luật Hợp tác xã số 17/2023/QH15; ii) Điều 50 đến Điều 54 của Nghị định số 92/2024/NĐ-CP ngày 18/7/2024 của Chính phủ về đăng ký tổ hợp tác, hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã; iii) Điều 21 Nghị định số 113/2024/NĐ-CP ngày 12/9/2024 của Chính phủ quy định chi tiết một số điều của Luật Hợp tác xã./.